Lýðræðissetrið ehf. - Forsíða

Merki Lýðræðissetursins

Lýðræðissetrið Demokratisentret Democracy Center

Rannsókn og ráðgjöf um aðferðir við atkvæðagreiðslu og kosningu

... á engan sinn líka á sviði hópákvarðana og atkvæðagreiðslukenninga.
 Knut Midgaard

Sólfræðingar hafa merkt, að  sólin hefur verið daufari undanfarin ár. Þannig hefur sagan verið, að virkni sólar hefur sveiflast verulega. Það sýna þeir á línuritum, sem ná yfir árþúsundir.

            Síðast var sólin verulega dauf fyrir fjórum öldum. Af því leiddi í Evrópu litla ísöld (1645-1715), en hún dró á eftir sér kulda í ein 150 ár. Hér norður við heimskautsbaug mundu tímamörkin hafa verið önnur. Sólfræðingar kunna ekki að svara því, hvort nú fari í sama far og á 17. öld. Þeir telja kólnunina geta orðið allt að því eins mikla, en minnst verði hún, sem svarar til þeirrar hlýnunar, sem maðurinn kann að hafa valdið með umsvifum sínum undanfarnar tvær aldir.

Ferðafélag Íslands fór í haust í þriðju ferðina í fótspor Konrads Maurers samkvæmt bók hans um Íslandsferð hans 1858. Ferðasöguhandritið týndist, en fannst fyrir ekki löngu. Sagan kom nýlega út á íslensku. Jóhann J. Ólafsson stendur á bak við ferðirnar. Maurer, þýskur fræðimaður, varð fyrstur útlendinga til að fara um landið óháður túlkum, hafði lært íslensku hjá Konráð Gíslasyni í Höfn fyrir ferðina. Farið var til Þingvalla, að vígðu laug á Laugarvatni og í Haukadal. Leiðsögumaðurinn minntist á það hvað eftir annað, að erfitt væri um leiðsögn vegna trjágróðurs, sem lokaði sýn á staði í Tungunum og reyndar líka í Laugardal, því að þá sýn, sem Ásgrímur Jónsson hafði á Heklu, þegar hann málaði fræga mynd, gefur þar varla lengur nema uppi í hlíð. Síðan var komið í Skálholt, þar sem drukkið var ketilkaffi, eins og tíðkaðist, þegar Maurer var á ferð, svo að Hraungerði í Flóa og endað í Kaldaðarnesi, en þangað kom Maurer reyndar frá Arnarbæli með ferju yfir Ölfusá.    

Þegar þetta er ritað í febrúar 2016 í aðdraganda forsetakjörs, er óvissa um frambjóðendur. Sumum líst ekki á, ef frambjóðendur verða segjum 10, að maður skuli geta náð kjöri með 11% atkvæða á bak við sig. Í þeirri stöðu gæti verið svo, að 89% kjósenda vildu hann með engu móti, en það kemur ekki fram af kjörseðlunum. Þó að slík ósköp verði ekki, er á það að líta, að aðeins einn forseti hefur hér verið kosinn í fyrsta sinn með meirihluta atkvæða, en það var Kristján Eldjárn 1968. Vigdís Finnbogadóttir var kosinn forseti með þriðjungi atkvæða 1980. Þegar Ólafur Ragnar Grímsson var kosinn forseti í fyrsta sinn, fékk hann rúm 40% atkvæða. Það segir ekki, að þeir, sem kusu hann, hafi verið traustir stuðningsmenn hans upp frá því. Fyrirkomulag forsetakjörs hér tryggir ekki, að forseti njóti trausts stuðnings hvorki í upphafi né þegar frá líður.

Ýmsir telja, að staða Íslands gagnvart Evrópusambandinu sé ekki háð atbeina forseta Íslands. Hvað sem því líður hafa stuðningsmenn aðildar að sambandinu beitt sér í forsetakosningum. Árið 2012 stóð til, að Jón Hannibalsson yrði í framboði, en af því varð ekki. Þá bauð sig fram bróðurdóttir hans, Þóra Arnórsdóttir, þekkt úr Sjónvarpinu. Í aðdraganda kosninganna nú fréttist af ýmsum konum, aðildarsinnum, sem kynnu að bjóða sig fram. Guðni Th. kom fram, þegar þær höfðu hætt við. Þjóðin hafði þá undanfarið kynnst honum í hlutverki álitsgjafa Sjónvarps og Útvarps. Nú  hafa verið dregin fram ýmis atriði, sem sýna, að í Guðna eiga aðildarsinnar mann, sem hefur sýn á stöðu Íslands og sögu, sem fellur að sýn þeirra. Kynning Sjónvarpsins á Guðna, áður en framboð hans var  tilkynnt, var vitaskuld mikilvægt upphaf framboðs. Föstudagskvöldið 3. júní unnu umræðustjórar Sjónvarpsins greinilega í þágu hans.

Virkni sólar hefur sveiflast verulega undanfarnar árþúsundir. Síðast var sólin verulega dauf fyrir fjórum öldum. Af því leiddi litla ísöld í Evrópu 1645-1715, en hún dró á eftir sér kulda í ein 150 ár. Hér norður við heimskautsbaug mundu tímamörkin hafa verið önnur. Þekkt er mynd, sem endurspeglar litlu ísöld, af ísi lagðri Lundúnaánni Thames frá síðari hluta 17. aldar. Menn hafa spurt sig, hvers vegna stefndi þá um síðir í aðra átt, til hlýnunar, en ekki til eiginlegrar ísaldar, eins og ef til vill var stutt í. Þess hefur verið getið til, að þegar á 18. öld hafi gætt hlýnunar loftslags vegna kolabruna og það ráðið viðsnúningnum.

Í öndvegi: málstofa Reykjavíkurakademíunnar 25. febrúar 2016

Félagið Frjáls menning hélt ráðstefnu um sjálfstæði Íslands og þátttöku í efnahagsbandalögum  27. janúar 1962. Umræðurnar birtust á prenti. Þar kom ekki fram neitt almennt álit. Sumir gáfu sér, að Fríverslunarsamtökin EFTA, sem 7 OECD-ríki stofnuðu 1959, mundu brátt líða undir lok og að ekki yrði annar kostur til fríverslunar með iðnaðarvöru í Evrópu en Efnahagsbandalag Evrópu (EEC), sem tók til starfa 1. janúar 1958.